Cinsiyetçiliğin bir kişinin bayan ya da erkek olması fark etmeksizin cinsiyetine dayalı ayrım yapma ya da o bireye beslenen ön yargı hali olduğunu belirten uzmanlar, bu durumun her iki cinsiyeti de önemli manada negatif tarafta etkilediğini söylüyor. Farklı hallerde ortaya çıkabilen cinsiyetçiliğin bazen de olumlu telaffuzların altında yer alabileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, cinsiyetçiliğin birçok nedeni olduğunun ve her yaşta görülebileceğinin altını çiziyor. Cinsiyetçiliğin de bir çeşit ruhsal şiddet olduğunu söz eden Taşkın, bu durumun gayret edilerek aşılabileceğini söylüyor 

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, son vakitlerde daha çok gündem olan tabirlerden cinsiyetçilik hakkında açıklama yaptı.

Cinsiyetçilik ‘iyi niyet’ maskesi altında gizil içerikte veriliyor olabilir 

Bazı durumlarda cinsiyetçilik açık açık yapılsa da kimi durumlarda da bâtın cinsiyetçilik olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Gizli cinsiyetçilik ‘O bayan işi mi? Erkek gücü gerekir sen uğraşma.’ üzere bir telaffuzda bile olabilir. Bu telaffuz kulağa kibarlıktan söyleniyor üzere gelse de aslında bayanın gücünü değersizleştirme vardır. Erkeklere söylenen ‘Kadın üzere kendine bakım mı yapıyorsun, bayan mısın pembe giyiniyorsun saçını uzatıyorsun, sen nasıl erkeksin?’ telaffuzları ise erkeğin özgüvenine ve istemsizce kendisine yüklenen yüklerin altında ezilmesine sebebiyet verebilir.” dedi.

Cinsiyetçiliğin bayan ya da erkek fark etmeksizin her iki cinsiyeti de önemli manada negatif tarafta etkilediğini belirten Taşkın, “Cinsiyetçilik birden fazla vakit kendini belirli etmek ‘iyi niyet’ maskesi altında gizil içerikte veriliyor olabilir.” diye konuştu. 

Cinsiyetçiliğin birçok nedeni olabilir

Cinsiyetçi bireylerin cinsiyetçilik yapmasına dair birden çok neden olabileceğini söyleyen Taşkın, “Bu nedenlerden kimileri kişinin yetiştirilme stili, aile yapısı, yaşadığı toplumun cinsiyetçi normları ve şahsî inançlarıdır. Ailelerin, çocuklara cinsiyetçi tavırlarını öğretmeleri yahut bu tavırları onlara modellemeleri, çocukların cinsiyetçi davranışlar sergilemelerinde tesirli olabilir. Ayrıyeten, toplumdaki cinsiyetçi normlar da cinsiyetçi davranışların devam etmesine neden olabilir. Toplumda erkeklerin güçlü, bayanların ise zayıf olduğuna dair yaygın inanışlar, cinsiyetçi davranışların bir sonucu olabilir. Kişinin kendi inançları ve bedelleri de cinsiyetçi davranışlarının nedenleri ortasında yer alabilir. Birtakım şahıslar, cinsiyetler ortasında gerçek olmayan farklılıklar olduğuna inanarak birtakım cinsiyetlerin başkalarından daha üstün olduğunu düşünebilirler.” açıklamasında bulundu.

Cinsiyetçiliğin farklı cinsleri var

Cinsiyetçiliğin açık, içselleştirilmiş cinsiyetçilik, hayırsever cinsiyetçilik son olarak düşmanca ve muhafazacı cinsiyetçilik halinde çeşitlere ayrılarak literatürde yerini aldığını açıklayan Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “İçselleştirilmiş cinsiyetçilik, cinsiyetçi bir toplumda yaşayan bayanın ya da erkeğin artık bu kavramları kabul etmesi ve büsbütün hayatını cinsiyetçi kavramlara nazaran şekillendirmesidir. Bayanın giysisine, erkeğin uzun saçına karışılan, karışılmadan dahi aslında uygun değil diye çok istense bile istediğinin yapılamadığı bir durumdur. Şahıslar kendi istek ve isteklerini bastırmak zorunda hisseder.” dedi.

Düşmanca cinsiyetçiliğin açıkça cinsiyete karşı yapılan sözel ve fizikî düşmanlığı içerdiğini kelamlarına ekleyen Taşkın, “Burada bilhassa bayan cinsiyetçiliği gözlemlenir. Bayanlara yönelik, ‘yoldan çıkarıcı, ayartıcı, manipülatif’ üzere telaffuzlar düşmanca cinsiyetçiliğe direkt örneklerdir. Tıpkı vakitte sözel şiddetin de bir örneğidir.” halinde konuştu.

Hayırsever cinsiyetçilik, bayanların özgürleşmesini zorlaştırır

Hayırsever cinsiyetçiliğin, bayanlara yardım yapılıyormuş üzere gösterilen lakin aslında bayanın gücünü yok sayan bir cinsiyetçilik çeşidi olduğunu söz eden Taşkın, “Kimi vakit bayanlar bu cinsiyetçilik tipinde kendisini korunuyor olarak hissedip cinsiyetçiliğin farkına bile varamayabilir. Bayanın çalışmasına ‘sen annesin çok kıymetlisin çalışamazsın, çocuk büyüteceksin’ olarak yaklaşmak, ‘sen bayansın çiçek üzere narinsin bırak ben yapayım’ üzere bayanın gücünü yok sayan bir yapıdadır. Bayanların kelamda korunması söylemi altında, onların çalışmasını ve özgürleşmesini zorlaştırır.” dedi.

Korumacı cinsiyetçilik bayanları daha savunmasız hale getirir

Korumacı cinsiyetçiliğin ise cinsiyete nazaran zayıf ve korunmaya muhtaç olarak gören bir cins cinsiyetçilik olarak tanımlanabileceğini lisana getiren Taşkın, “Bu cinsiyetçilik tipi, bayanların korunmaya gereksinimi olduğunu varsayar ve bayanların makul davranışları sergilemesi gerektiğine inanır. Bu davranışlar ortasında, bayanların kendilerini korumak için konutta kalmaları, muhakkak saatlerde dışarı çıkmamaları yahut giysi stillerini değiştirmeleri sayılabilir. Muhafazacı cinsiyetçilik, bayanların güvenliğini sağlamak için yapılmış üzere görünse de bayanları sınırlayarak ve kısıtlayarak, bayanların özgürlüğünü ve eşitliğini engelleyebilir. Bu cinsiyetçilik tipi, bayanların güçlü ve bağımsız olabileceklerine dair inançları zayıflatır ve bayanları erkeklerden daha savunmasız hale getirir. Bu nedenle, müdafaacı cinsiyetçiliğin, cinsiyet eşitliği için engelleyici bir faktör olabileceği söylenebilir.” diye konuştu.

Cinsiyetçilik her yaşta görülebilir

Cinsiyetçiliğin her yaşta görülebildiğine ve yaş aralığına bağlı olarak cinsiyetçilik davranışlarındaki farklılıkların da gözlemlenebildiğine dikkat çeken Taşkın, “Gençlik devrinde gençlerin toplumsal normları takip etme eğiliminde olmaları, cinsiyetçilik davranışlarının da yaygınlaşmasına neden olabilir. Yaşlılık devrinde de cinsiyetçilik davranışları görülebilir. Bu, yaşlı insanların geçmişteki cinsiyet normlarının daha sıkı bir halde benimsenmesi yahut değişikliklere karşı zorlanması nedeniyle olabilir. Ayrıyeten, yaşlı insanların kendilerini gençlere nazaran daha az eğitilmiş yahut çağdaş dünyanın gereklilikleri konusunda daha az bilgili hissetmeleri nedeniyle cinsiyetçilik davranışları da yaygınlaşabilir.” tabirlerini kullandı. 

Cinsiyetçiliğe uğramak önemli psikiyatrik tesirler ve travmalar ile sonuçlanabilir

Cinsiyetçiliğe uğrayan şahısların bu davranıştan duygusal, fizikî, toplumsal, toplumsal olarak etkilenebileceğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Cinsiyetçiliğin neden olduğu gerilimin tesirleri şahısların hayatları boyunca devam edebilir ve önemli psikiyatrik tesirler ve travmalar ile sonuçlanabilir.” dedi.

Taşkın, bireylerin karşılaşabileceği tesirleri şöyle aktardı:

“Öz hürmet, özgüven, öz yeterlilik hislerinin kaybı üzere duygusal tesirler; stres, kaygı ve gerginlik sonucu baş ağrısı, uyku sorunları, depresyon ve anksiyete bozukluğu üzere önemli psikiyatrik hastalıklar; diğer beşerlerle etkileşimde problemler, irtibat bozuklukları ve izolasyona mahkumiyet üzere toplumsal tesirler; kişinin kendisini toplumda yalnız hissetme ve toplumsal iştirakin  sınırlandırılması üzere toplumsal tesirler, cinsiyetçiliğe maruz kalan bireylerde ortaya çıkabilecek problemler ortasında.”

Ruh sıhhati ve toplum dayanağı önemli

Cinsiyetçiliğe uğrayanlara iki kıymetli alanda dayanak olunabileceğini belirten Taşkın, “Birincisi ruh sıhhati uzmanlarının dayanağı, ikincisi ise toplum takviyesidir. Ruh sıhhati uzmanı, travmaya uğramış kişi ile uzun periyodik psikoterapi süreci gerçekleştirir. Kimi vakit bu travmalar yeme içme, işe ve okula gitme üzere kişinin fonksiyonelliğini dahi tesirler. Toplum dayanağı ise; empati kurarak, dayanağınızı sözel olarak söz ederek, eğitim ve farkındalıkla ve cinsiyetçiliğe uğramış kişiyi psikoterapiye yönlendirerek gerçekleşir.” formunda bilgi verdi.

Mücadele edilerek cinsiyetçilik aşılabilir

Cinsiyetçiliğin de bir çeşit ruhsal şiddet olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, bu durumun çaba edilerek aşılabileceğini belirtti. 

Taşkın, cinsiyetçiliği aşmak için yapılabilecekleri sıralayarak kelamlarını tamamladı:

– Kendimizi eğitmek: Önyargılarımızı fark etmek ve bu önyargıları değiştirmek için gayret sarf etmek, cinsiyetçiliği aşmanın birinci adımıdır.

– Lisanımızı değiştirmek: Cinsiyetçi lisan kullanmayı bırakmak, cinsiyetçilikle çaba etmek için atabileceğimiz değerli bir adımdır. ‘Kadın işi, erkek işi, bayan gibi’ söylemlerinde uzaklaşmak gerekir.

– Eşitliği teşvik etmek: Cinsiyet eşitliği hakkında farkındalık yaratmak, toplumda değişim yaratmak için değerlidir. 

– Örnek davranış sergilemek: Kendi davranışlarımızla, cinsiyet eşitliği için bir örnek oluşturmak, gençlerde değişim yaratmak için değerlidir. Bu, durum elbette çocuklara örnek davranış sergileyerek gelecek kuşaklara de aktarılacaktır.

– Toplumsal değişimi desteklemek: Toplumun farklı bölümlerinden insanların bir ortaya gelmesi, cinsiyet eşitliği hakkında farkındalık yaratmak ve siyasetlerin değişmesi için baskı yapmak, cinsiyetçilikle gayret etmek için değerlidir.

– Travmatize olmuş şahısları uzman takviyesine yönlendirmek: Psikolog ile travma, öz yeterlilik, öz şefkat, öz farkındalık üzere birçok husus üzerinde takviye alması cinsiyetçiliği aşmanın ve farkındalığın en değerli noktalarındandır. Farkındalık kısmı ise en çok üzerinde durulması gereken bahislerden. Zira birçok kişi cinsiyetçiliğe maruz kalıp bunun oluşturduğu travmanın tesirlerini yaşarken, yaşadıkları durumun cinsiyetçilikten kaynaklandığını bile bilemez durumda olabilirler.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı