Oltaya Takıldıktan Sonra Atılması Gereken 10 Adım

Kimlik avı e-postaları, insanların şahsî datalarını çalmak ve aygıtlarına makus gayeli yazılım yerleştirmek isteyen hatalıların kullandığı bir yol. Her yıl yüz binlerce insanın başına gelen bu dolandırıcılık metoduna maruz kalanların sayısı giderek artıyor. Siber güvenlik şirketi ESET, yaygınlaşan bu tehdide karşı tekliflerde bulundu, daha makus sonuçlara ulaşmadan yapılması gerekenleri sıraladı. 

 

Yazım ve  dil bilgisi yanılgıları, acil yahut dehşet hissi veren bir lisan ve bağlam eksikliği üzere özellikler kimlik avı hücumlarının ortak ipuçlarıdır. Bu cins hücumları gerçekleştirenler, gayelerinin geçmiş bağlantı kayıtlarını sabırla ve titizlikle inceleyerek planlama yaptıkları için çok inandırıcı görünür ve başarılı olurlar. Dolandırıcıların büyük ölçekli dolandırıcılık teşebbüslerinde en sık kullandığı usullerden biri de şimdiki olaylardan faydalanmaktır. Ücretsiz COVID-19 testi yapılıyor üzere görünen bir e-posta, aslında kurbanların şahsî bilgilerini uydurma bir form aracılığıyla elde etmenin bir yolu olarak planlanmış olabilir. 

 

ESET uzmanları oltaya takıldıktan sonra yapılması gerekenlerle ilgili ipuçlarını kullanıcılar için derledi.

 

1. Rastgele ek bir bilgi vermeyin 

Bir çevrimiçi mağazadan kuşku uyandıran bir e-posta aldınız, merak ettiniz ve üzerinde çok fazla düşünmeden kontağa tıkladınız. Temas sizi muteber görünen bir web sitesine yönlendirdi ancak yeniden de aklınızda kimi kuşkular var. Yapılacak birinci şey rastgele bir ek bilgi paylaşmaktan kaçınmaktır. Kimlik bilgilerinizi girmeyin, banka hesap bilgilerinizi vermeyin. Dolandırıcılar sadece datalarınızı elde etmek istiyor ve aygıtınıza makus gayeli yazılım yüklemediyse oltadan kurtulmuş olma ihtimaliniz yüksektir.

2. Aygıtınızın internet ilişkisini kesin

Bazı kimlik avı hücumlarında, dolandırıcılara bilgisayarınıza, cep telefonunuza yahut öbür bir aygıtınıza erişim müsaadesi vermiş olabilirsiniz. Makus hedefli yazılım içerebilir, sizin ve aygıtınız hakkında bilgi toplayabilir yahut aygıtın uzaktan denetimini ele geçirebilirler. Ziyan görmeyi engellemek için süratli hareket etmek kaidedir. Tehlikeye giren aygıtın internet irtibatını keserek başlayın. Kablolu irtibata sahip bir bilgisayar kullanıyorsanız, internet kablosunu bilgisayarınızdan çıkarmanız kafidir. Wi-Fi üzerinden bağlıysanız, aygıtın ayarlarından ilişkiyi kesmeniz yahut cep telefonunuzdaki 'uçak modu' özelliğini açmanız gerekir.  

3. Datalarınızı yedekleyin 

İnternet temasını kesmek, berbat emelli yazılım sunucusuna daha fazla data gönderilmesini önleyecektir lakin datalarınız hala tehlike altındadır. Başta fotoğraf ve görüntü üzere şahsî datalar olmak üzere hassas dokümanlar, yüksek bedelli belgelerinizi yedeklemelisiniz. Fakat datalarınız makus hedefli yazılım tarafından çoktan ele geçirilmiş olabileceğinden yedekleme riskli olabilir. Zira muhtemelen son doğum günü partinizin fotoğraflarıyla birlikte makus hedefli yazılımı da yedeklemiş olacaksınız.  Bunun yerine, belgelerinizi tertipli olarak ve evvelce yedeklemelisiniz. Berbat emelli yazılım aygıtınızı ele geçirirse, bilgilerinizi harici bir sabit şoförden, USB bellekten yahut bir bulut depolama hizmetinden kurtarabilirsiniz.

4. Makus gayeli yazılım ve öteki tehditler için bir tarama yapın

Cihazınızı yine internete bağlamadan muteber bir sağlayıcının anti-virüs yazılımını kullanarak aygıtınızı tam bir taramadan geçirin.  Mümkünse ESET'in Fiyatsız Çevrimiçi Tarayıcısı üzere bir tarayıcı kullanarak ikinci bir tarama daha yapın. Tarayıcıyı bilgisayara ya da USB hard disk üzere başka bir aygıta indirin. Böylelikle sonrasında ele geçirilen bilgisayara bunu takabilir ve yazılımı buradan yükleyebilirsiniz. Tarama sırasında aygıtı kullanmayın ve sonucu bekleyin. Tarayıcı kuşkulu evraklar tespit ederse bunları kaldırmak için talimatları izleyin. Tarama süreci rastgele bir potansiyel risk bulmazsa lakin hala kuşkularınız varsa güvenlik sağlayıcınızla bağlantıya geçin. Ayrıyeten hala çok katmanlı, kimlik avı tedbire özelliklerine sahip makus emelli yazılımdan muhafaza programı kullanmıyorsanız, çabucak bir tane edinin! 

5. Fabrika ayarlarına dönmeyi düşünün 

Fabrika ayarlarına dönme, yüklü tüm uygulamaları ve evrakları kaldırarak telefonu birinci haline getirmek manasına gelir. Kimi berbat hedefli yazılım tipleri tam sıfırlamadan sonra bile aygıtınızda kalabilir ama taşınabilir aygıtınızı yahut bilgisayarınızı sıfırlamanın tehdidi muvaffakiyetle ortadan kaldırma ihtimali vardır.  Fabrika ayarlarına dönme sürecinin geri alınamadığını ve mahallî olarak depolanan tüm bilgileri sileceğini unutmayın. Nizamlı yedekleme yapmanın ehemmiyeti muhakkak unutulmamalıdır.

6. Parolalarınızı değiştirin 

Kimlik avı e-postaları sizi kimlik numaralarınızı, banka ve kredi kartı bilgilerinizi yahut oturum açma bilgileri üzere hassas datalarınızı paylaşmaya yönlendirebilir. Dolandırıcı sizi yakaladığında mümkün olan en çok bilgiyi almaya çalışacaktır. Siz bilgilerinizi vermeseniz bile aygıtınıza berbat emelli yazılım yüklendiğinde bu bilgilere ulaşabilirler. Bu durumda olduğunuzu düşünüyorsanız, bilhassa de kimlik avı e-postaları sizden oturum açmanızı istiyorsa (örneğin LinkedIn temalı bir dolandırıcılık gibi) oturum açma bilgilerinizi derhal değiştirmelisiniz; tıpkı parolayı e-posta, çevrimiçi bankacılık ve/veya toplumsal medya üzere çeşitli hesaplarda da kullanıyorsanız daha dikkatli olmalısınız. Bu tıp durumlar, her farklı çevrimiçi hizmet için farklı bir kullanıcı ismi ve parola oluşturmanın kıymetini vurgulamaktadır. Çeşitli hesaplarda birebir kimlik bilgilerini kullanmak, saldırganların şahsî bilgilerinizi yahut paranızı çalmasını çok daha kolay hale getirir. 

7. Bankalar, yetkililer ve hizmet sağlayıcılarla irtibata geçin

Banka, kredi kartı bilgilerinizi yahut kartlarınıza erişimi olan bir web sitesinin giriş bilgilerini girdiyseniz, çabucak bankanızı bilgilendirin. Dolandırıcılığı önlemek için kartınızı bloke ederek yahut dondurarak rastgele bir mali kaybı önleyebilir yahut en aza indirebilirsiniz. Öbür insanların da bu dolandırıcılığa uğramaması için yetkililerle irtibata geçmeniz hakikat olacaktır. 

8. Yapılan değişiklikleri tespit edin

Cihazlarınızdan yahut hesaplarınızdan birine girmeyi başaran hatalılar, mümkün olduğunca uzun mühlet orada bulunmaya çalışabilirler. Giriş bilgilerini, e-posta adreslerini, telefon numaralarını yahut hesabınıza erişimlerini sürdürmelerine yardımcı olabilecek her şeyi değiştirebilirler. Sosyal medya hesaplarınızdaki faaliyetlerinizi, banka bilgilerinizi ve çevrimiçi alışveriş sitelerindeki sipariş geçmişinizi inceleyin. Örneğin yanlış, bilinmeyen yahut onaylanmamış rastgele bir ödeme görürseniz bunu bildirin, giriş bilgilerinizi değiştirin ve para iadesi isteyin.

9. Tanımadığınız aygıtlar olup olmadığını denetim edin

Bilgisayar korsanları hesap bilgilerinizi çaldıysa büyük olasılıkla kendi aygıtlarından giriş yapmaya çalışacaklardır. Birçok toplumsal medya platformu, saklılık ayarları altında mevcut giriş oturumlarınızın kaydını meblağ. Bunu denetim edin ve bilinmeyen aygıtları oturumu kapatmaya zorlayın.

10. Arkadaşlarınızı, kontaklarınızı, hizmet sağlayıcılarınızı ve patronunuzu bilgilendirin

Dolandırıcılar bazen kimlik avı kontakları yahut spam yaymak için ele geçirilen hesaptaki kişi listesini kullanır. Bu mevzuda dikkatli olun ve oburlarının da birebir dolandırıcılığa maruz kalmasını önlemek için gerekli tedbirleri alın. Şayet siber hücum iş hesaplarınızda yahut patronunuz tarafından verilen aygıtlarda meydana geldiyse şirketinizin siber olaylarla başa çıkma kurallarına uyun ve durumu derhal yöneticinize ve BT departmanına bildirin. Outlook  veya  Gmail üzere yaygın e-posta hizmetleri de kimlik avı e-postalarını direkt gelen kutunuzdan bildirebileceğiniz araçlar sunar. 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı